تغییرات اقلیمی و کاهش نزولات جوی زندگی این روزهای مردم دنیا را تغییر داده است و مردم ایران هم از این تغییرات بی‌نصیب نمانده‌اند، کاهش باران، گرم شدن زمین و کشاورزی غیراصولی و از همه مهم‌تر سومدیریت باعث شده تا برداشت از آبخوان‌ها افزایش پیدا کند.
نتیجه برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی هم افزایش فرونشست است.
بر اساس آمارهای وزارت نیرو آبخوان‌های ما در سال گذشته ۱۴۳ میلیارد مترمکعب کسری داشتند، این رقم از مجوع 480 میلیارد مترمکعب منابع آب زیرزمینی کشور است، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی عنوان کرده که سهم برداشت سالیانه از آب‌های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی ۸۵، برای شرب ۱۱ و صنعت چهار درصد از کل برداشت سالیانه است.
در این گزارش آمده است از میان ۶۰۹ دشت مطالعاتی کشور۴۲۰ دشت در شرایط بحرانی فرونشست قرار دارند.
احد وظیفه: بی‌توجه به ظرفیت‌های اقلیمی کشور آب مصرف کرده‌ایم
این آمارها نشان می‌دهند که بخش کشاورزی نقش مهمی در برداشت از آب‌های زیرزمینی دارد، احد وظیفه سرپرست مرکز تغییر اقلیم و خشکسالی سازمان هواشناسی در این باره به ایسکانیوز گفت: در سال‌های اخیر فرکانس خشکسالی افزایش پیدا کرده است و با توجه به جمعیت، نیاز کشاورزی و روش‌هایی که برای تامین امنیت غذایی پیش گرفته‌ایم، به شدت آسیب‌پذیر شده‌ایم.
وی افزود: در سال‌های اخیر منابع آب زیرزمینی را بی‌مهابا مصرف کرده‌ایم. با فقیرتر شدن منابع آبی، خسارت‌ها روند صعودی خواهد داشت. در این دهه خسارت‌های کشاورزی افزایش پیدا کرده است.
وظیفه بیان کرد: بخش عمده‌ای از این اتفاقات ناشی از توجه نداشتن به پتانسیل‌های اقلیمی منطقه است.
ما با توجه به منابع آبی که داریم، نمی‌توانیم همه منابع غذایی را 100در صد در کشور تولید کنیم و طبیعی است که باید بخشی از نیازمان را با واردات جبران کنیم، در حقیقت باید منابع غذایی را در کشور تولید کنیم که هم ارزش غذایی بیشتری داشته باشند و هم آب کمتری مصرف کنند.
وی ادامه داد: بخش کشاورزی عمده مصرف کننده آب در کشور است و ما باید به سمت کاهش مصرف آب در این بخش برویم و نباید هر محصولی را در هر منطقه‌ای و با هر شرایط آب و هوایی کاشت. آبیاری‌ها باید به سمت استفاده از سیستم‌هایی برود که مصرف کمتری دارند.
سرپرست مرکز تغییر اقلیم و خشکسالی سازمان هواشناسی توضیح داد: با بهبود آبیاری هم نباید سطح زیر کشت را افزایش داد، تولید گلخانه‌ای باید افزایش پیدا کند. از بذرهایی استفاده کنیم که به آب کمتری نیاز داشته باشند. روش‌های سنتی دیگر موثر نیستند.
وی افزود: تنها راه مواجهه با تغییرات اقلیمی سازگاری با آن است. ما کشوری هستیم که بخش مهمی از اقتصادمان وابسته به کشاورزی است و اگر خشکسالی رخ دهد آسیب می‌بینیم.
وظیفه تاکید کرد: مصرف آب را باید در کشاورزی تغییر دهیم و صنعت را به سمت استفاده از پساب ببریم.
آموزش مردم و تغییر رفتارها هم می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد و در غیر این صورت بخش وسیعی از سرزمین ما به مناطق غیرقابل سکونت تبدیل می‌شود، مساحت جنگل‌های ما در مقایسه با گذشته بسیار کم شده. (گاهی روند تخریب هر چند سال دو برابر می‌شود)
فریبرز ناطق‌الهی استاد مهندسی زلزله هم درباره تبعات فرونشست توضیح داد: فرونشست زمانی رخ می‌دهد که آب‌زیرزمینی، نفت و معادن طبیعی از زیر‌زمین به بیرون کشیده می‌شوند، متاسفانه در ایران به دلیل کمبود آب و سو مدیریت در سال‌های طولانی آب‌های زیرزمینی را بدون هیچ اصولی خالی کردیم و این باعث شده که پهنه‌های ما دچار فرونشست شوند.
وی افزود: فرونشست بدترین اتفاقی است که در شهرها رخ می‌دهد چراکه زیر ساختمان‌ها را خالی می‌کند و فونداسیون‌ها دچار مشکل می‌شوند، درحقیقت فرونشست باعث افزایش تخریب زلزله می‌شود.
ناطق‌الهی با بیان اینکه زلزله باعث ایجاد فرونشست می‌شود، اما فرونشست تا امروز در هیچ جای دنیا باعث زلزله نشده است، گفت: درواقع فرونشست باعث افزایش تبعات زلزله می‌شود.
بیشترین فرونشست در مناطقی است که آب بیشتری برداشت شده است.
در دشت قزوین، اطراف تهران، جنوب تهران، اصفهان، خراسان و شیراز شاهد فرونشست‌هایی هستیم که در شرایط بحرانی هستند و راه کنترل آن هم آبخیزداری و مدیریت برداشت آب است.
این گزارش حاکی است برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی باعث می‌شود که زمین زیر پای ما هر روز سست‌تر شود.
کمبود بارش و خشکسالی هم این موضوع را تشدید کند، در حقیقت ما با صرف بی‌رویه ذخایر آبی کشور هر روز بیش از قبل حیات خود را تحت تاثیر قرار می‌دهیم و شرایطی ایجاد می‌کنیم که سرزمین ایران دیگر جایی برای زندگی نباشد.
مالکیت معنوی مجله انرژی (energymag.ir) علامت تجاری ناشر است. سایر علائم تجاری مورد استفاده در این مقاله متعلق به دارندگان علامت تجاری مربوطه می باشد. ناشر وابسته یا مرتبط با دارندگان علامت تجاری نیست، و توسط دارندگان علامت تجاری حمایت، تایید یا ایجاد نشده است، مگر اینکه خلاف آن ذکر شده باشد و هیچ ادعایی از سوی ناشر نسبت به حقوق مربوط به علائم تجاری شخص ثالث وجود ندارد.
لینک سایت مرجع
راه حل فرونشست، مدیریت برداشت آب‌های زیرزمینی است.
