ایران و ازبکستان به دنبال تقویت همکاری ها هستند

جمهوری‌های آسیای مرکزی در پی تخلیه ناتو از افغانستان در آگوست 2021 خود را سازماندهی می‌کنند.

اطمینان حاصل شود که آنها می توانند در میان قدرت های محلی و ایالات متحده و اروپا حرکت کنند، حتی اگر آنها روابط متضاد با روسیه، چین، ایران و افغانستان داشته باشند.

ازبکستان نمونه ای از کارآفرینی سیاسی است که از جمهوری ها خواسته شده است، زیرا آنها در محیطی که از شوک های دوگانه پیروزی طالبان در افغانستان و جنگ ناتو و روسیه در اوکراین شکل گرفته است، به پیش می روند.

شوکت میرضیایف رئیس جمهور ازبکستان در ژوئن 2023 با ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران و علی خامنه ای رهبر ایران دیدار کرد. در این نشست پیمان‌های همکاری در حوزه‌های مختلف مانند کشاورزی، انرژی، امور گمرکی، ورزش، علم، فناوری و نوآوری، مبادلات فرهنگی، بهداشت، درمان، بندر چابهار، محیط‌زیست، صنعت و گردشگری منعقد شد.

این اولین سفر یک رهبر ازبکستان به ایران در بیش از 20 سال گذشته بود.

طبق گفته رئیسی، کشورها قصد دارند تجارت سالانه را به 3 میلیارد دلار افزایش دهند (تجارت در سال 2021 431 میلیون دلار بود) و قصد دارند یک کریدور حمل و نقل از طریق ترکمنستان ایجاد کنند که میرضیایف برای اولین بار در اکتبر 2022 با سردار بردی محمدوف رئیس جمهور ترکمنستان گفتگو کرد.

همکاری بین تاشکند و عشق آباد در سال 2017 با افتتاح راه آهن ترکمن آباد-فراب و پل های ماشینی که کشورها را به هم پیوند می دهد و فرصت هایی را برای تجارت از راه دور ایجاد می کند، آغاز شد با امکان دسترسی به دریاهای آزاد از طریق ترکمنستان و افغانستان.

دیدارهای ژوئن در ادامه سفر مارس 2023 وزیر امور خارجه ازبکستان بود که با وزرای امور خارجه و صنعت، معدن و تجارت ایران دیدار کرد. پس از آن، طرفین از تلاش برای افزایش گردش مالی، و تقویت پیوندهای تجاری و روابط مردم با مردم خبر دادند.

نشست‌های وزیران در سفر سپتامبر 2022 رئیسی به ازبکستان که 17 توافقنامه را در زمینه‌هایی مانند انرژی، حمل‌ونقل و کشاورزی منعقد کرد و چگونگی دوبرابر کردن تجارت از 500 میلیون دلار کنونی سالانه را مورد بحث قرار داد، هرچند در کمتر از یک سال هدف تجاری بود. (به طور بلندپروازانه ای به 3 میلیارد دلار افزایش یافته است)

ایران به طور فزاینده ای برای جمهوری های محصور در خشکی آسیای مرکزی که به دنبال مسیرهای تجاری جدید هستند، جذاب است، در ژوئن 2021 تاشکند میزبان کنفرانسی برای برجسته کردن ارتباط آسیای مرکزی و آسیای جنوبی از طریق افغانستان و پاکستان بود.

دو ماه بعد، ایالات متحده و ناتو از افغانستان عقب نشینی کردند و کشور در هرج و مرج غوطه ور شد، بنابراین جمهوری ها مجبور به بررسی گزینه های جایگزین بودند، در فوریه 2022، جنگ روسیه و اوکراین، قزاقستان را وادار کرد تا برای جلوگیری از تأثیرات جنگ روسیه و اوکراین، مسیری در دریای خزر ایجاد کند و سایر جمهوری‌ها نیز از آن پیروی کردند.

آسیای مرکزی اکنون می تواند تجارت از طریق بنادر چابهار و بندرعباس ایران را در نظر بگیرد. در ژانویه 2022، ایران و ازبکستان توافقنامه ای را برای دسترسی ازبکستان به بندر چابهار در خلیج عمان منعقد کردند.

این دسترسی بسیار حائز اهمیت است به دلیل اتصال به بنادر مجاور بازارهای هند (چابهار) و خلیج فارس (بندر عباس) و همچنین ایران نیز بازار بزرگی با 90 میلیون نفر جمعیت است.

ایالات متحده کریدور میانی به جمهوری‌ها را به‌عنوان جایگزینی برای ایران تبلیغ کرده است، اما اجتناب از کریدور جنوبی از طریق ایران یا افغانستان-پاکستان، جمهوری‌ها را از دسترسی آسان به آسیا و خلیج فارس محروم می‌کند.

جمهوری‌ها زیر بار احساس نارضایتی واشنگتن علیه ایران نیستند که از سال 1979 تشدید شده است، به ویژه اینکه پیوستن به کمپین واشنگتن علیه جمهوری اسلامی هزینه‌های اقتصادی خواهد داشت، بدون اینکه هیچ مزیت جبران‌کننده‌ای جز تشکر برای انجام کار درست نداشته باشد.

جمهوری ها خواهان یک شریک قابل اعتماد هستند که بتواند به آنها در مقابله با بی ثباتی در افغانستان کمک کند.

ایران در این منافع مشترک است و هیچ آرزوی ارضی در آسیای مرکزی ندارد، اگرچه از جمهوری‌ها در مجامع مانند سازمان ملل متحد حمایت سیاسی خواهد کرد، زیرا سیاست نگاه به شرق خود را اجرا می‌کند و به دنبال نقش منطقه‌ای بزرگ‌تر از طریق گروه‌هایی مانند شانگهای است.

همه جمهوری ها از جمله ترکمنستان، اعضای کامل سازمان همکاری شانگهای هستند؛ ترکمنستان عضو نیست، اما در جلسات سازمان همکاری شانگهای شرکت می کند.

مردم تاجیکستان فارسی زبان هستند و بسیاری از شهرهای تاریخی منطقه، مانند سمرقند و بخارا در ازبکستان، و ازبکستان شرقی، خانه مردم تاجیک است که بومی منطقه هستند، بنابراین ایران از پیوندهای فرهنگی قدیمی و جدید به عنوان ابزار نفوذ استفاده خواهد کرد.

اگرچه پتانسیل تجارت بیشتر ایران و ازبکستان برای سیاستمداران بسیار مهم است، بسیاری از ایرانیان و ازبک‌ها در حال تماشای بازی نهایی فینال جام ملت‌های CAFA 2023 در تاشکند بودند که با پیروزی 1-0 ایران همراه بود.

هیئت حاکمه فوتبال، فیفا، خاطرنشان کرد که این مسابقه فرصتی برای تقویت روابط منطقه‌ای و تقویت رفاقت بین کشورهای شرکت‌کننده است، و نشان می‌دهد که بچه‌هایی که شلوارک پوشیده‌اند گاهی می‌توانند به اندازه بچه‌هایی که کت و شلوار به تن دارند انجام دهند.

ازبکستان و همسایگان آسیای مرکزی آن نیز در حال تعمیق روابط خود با پکن هستند و کاهش ارتباط واشنگتن و بروکسل با آسیای مرکزی زمانی که شی جین پینگ رهبر چین میزبان رهبران پنج جمهوری در اجلاس چین و آسیای مرکزی در شی جینپینگ بود، نمایان شد.

در آینده، این دیدارها به تناوب بین چین و پایتخت آسیای مرکزی انجام می شود؛ نشست بعدی در آستانه، قزاقستان در سال 2025 خواهد بود.

پس از اینکه این گروه رهبران را برای کار به تصویر کشید و، به گفته راه ابریشم، 3.72 میلیارد دلار کمک های مالی منطقه ای را تصویب کرد، 54 توافقنامه چند جانبه بزرگ را امضا کرد، 19 پلت فرم جدید منطقه ای ایجاد کرد و 9 سند همکاری چندجانبه دیگر را امضا کرد.

از جمله موارد توافق شده، هماهنگی طرح کمربند و جاده چین با استراتژی های توسعه ملی جمهوری ها، گسترش صادرات محصولات کشاورزی به چین، اعطای بورسیه تحصیلی به دانشجویان آسیای مرکزی برای تحصیل در چین و توسعه همکاری در زمینه آبیاری و انرژی سبز بود.

ازبکستان و چین مشارکت استراتژیک جامع را اتخاذ کردند و 41 سند رسمی را امضا کردند و تجارت های چین و ازبکستان 25 میلیارد دلار قرارداد منعقد کردند، موافقت نامه های رسمی به تلاش های مشترک در آموزش عالی، انرژی های جایگزین، نوآوری های کشاورزی، برق آبی و لجستیک پرداختند.

یک مشارکت استراتژیک جامع درست زیر مشارکت همکاری راهبردی جامع" است که به طور کلی به عنوان بالاترین سطح روابط دوجانبه برای چین در نظر گرفته می شود.

اکنون ازبکستان به قزاقستان و ترکمنستان به عنوان سومین جمهوری آسیای مرکزی در این سطح از تعامل با چین می‌پیوندد و به چین دسترسی ممتاز به دو اقتصاد بزرگ در آسیای مرکزی و کشوری با 10 درصد از ذخایر گاز طبیعی جهان را می‌دهد. پیوندهای حمل و نقل شرق به غرب اوراسیا.

کشوری که اکنون به نام ازبکستان شناخته می شود، مدت ها با مسکو سروکار داشته است، ابتدا به عنوان بخشی از امپراتوری روسیه (به عنوان خانات تاشکند، کوکند، سمرقند، بخارا و کیوا)، سپس به عنوان یک جمهوری تشکیل دهنده اتحادیه جمهوری های سوسیالیستی شوروی.

این جمهوری در سال 1991 استقلال یافت اما هنوز پیوندهای زیادی با فدراسیون روسیه دارد. اگرچه نفوذ مسکو در منطقه با رشد اقتصاد چین کاهش یافته است، رهبران تاشکند تلاش کرده‌اند تجارت با روسیه را با اتخاذ موضع مستقل در بسیاری از مسائل متعادل کنند، به عنوان مثال، هیچ یک از جمهوری‌ها مناطق اوکراینی لوهانسک و دونتسک را به رسمیت نشناخته‌اند.

در برخی سال‌ها روسیه بزرگترین شریک تجاری ازبکستان است و زمانی که این کشور نیست، چین جایگاه اول را به خود اختصاص می‌دهد.

اگرچه ازبکستان و قزاقستان تجهیزات پزشکی را به اوکراین اهدا کردند، اما زمانی که ازبکستان و گازپروم روسیه با واردات 2.8 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در سال موافقت کردند، تجارت عملی در اولویت قرار گرفت.

این توافق به دلیل کمبود گاز در اواخر سال 2022 انجام شد که منجر به نارضایتی گسترده شد و این کشور را مجبور به توقف صادرات گاز کرد.

ایالات متحده برای رقابت در آسیای مرکزی چه کاری می تواند انجام دهد؟

برای شروع، می‌تواند جمهوری‌ها را از اصلاحیه جکسون وانیک که تجارت با ایالات متحده را به عنوان تلافی محدودیت‌های دوران جنگ سرد برای مهاجرت یهودیان محدود می‌کند، خارج کند.

ازبک‌ها درخواست کرده‌اند و نمایندگان کنگره با ارائه لایحه‌هایی به ازبکستان، قزاقستان و تاجیکستان به وضعیت روابط تجاری عادی دائمی و توسعه رفتار بدون تبعیض با ازبکستان در تاریخ ورود ازبکستان به سازمان تجارت جهانی پاسخ داده‌اند.

برای واشنگتن، ممکن است لحظه ای سپری شده باشد که می توانست از چشم انداز سرمایه گذاری و تجارت به عنوان اهرم استفاده کند، اما تاشکند ابتدا حرکت کرد و از تلافی جویانه ایالات متحده علیه طالبان پس از 11-9 حمایت کرد و به نیروهای آمریکایی اجازه داد از پایگاه هوایی کرشی-خان آباد استفاده کنند.

شبکه توزیع شمالی را برای تامین مجدد نیروهای ناتو در افغانستان پس از بسته شدن مسیرهای تدارکاتی جنوبی توسط پاکستان به دلیل بمباران نیروهای پاکستانی توسط ایالات متحده، تسهیل کرد.

سپس ازبکستان به سرعت در پایین زمین ادامه داد و قراردادهایی با ایران و چین را تضمین کرد. فشار ایالات متحده ممکن است به اصلاحات در بخش پنبه کمک کرده باشد، اما در کنار فرودگاه‌ها، نیروگاه‌ها، تلفن همراه 5G و مبادلات دانشجویی کمرنگ است.

جکسون وانیک یک دارایی هدر رفته برای ایالات متحده است و در حالی که ازبکستان در صورت حذف از این اصلاحیه از نظر اقتصادی سود خواهد برد، واشنگتن ممکن است نتواند به نگرانی های اساسی خود در اوراسیا سرنگون کند.

در ژوئن 2022، G7 شراکت برای زیرساخت و سرمایه گذاری جهانی (PGII) را اعلام کرد که 600 میلیارد دلار برای مقابله با ابتکار کمربند و جاده چین بسیج خواهد کرد، PGII نام تجاری Build Back Better World است که در سال 2021 اعلام شد اما متوقف شد.

چگونه PGII مکمل دروازه جهانی 300 میلیارد یورویی اتحادیه اروپا خواهد بود، ناشناخته است، اما PGII بر انرژی پاک، سیستم های بهداشتی، برابری جنسیتی و اطلاعات و ارتباطات تمرکز خواهد کرد.

جمهوری ها همه چیز را در مورد کمپین های مهندسی اجتماعی می دانند زیرا از انقلاب 1918، جنگ داخلی روسیه، جمعی سازی، قحطی قزاقستانی 1919-1922 و 1930-1933 جان سالم به در بردند که نیمی از کل قزاق ها را کشت.

رکود دوران برژنف. فرهنگ محلی علیرغم همه اینها انعطاف پذیر بوده است، و آنها اکنون ترجیح می دهند کمک فقط به قلمرو مادی محدود شود، متشکرم.

ایالات متحده ممکن است در حالی که ازبکستان به دنبال مدرنیزه کردن بخش مالی، بازار سرمایه و بانکداری خود است، فرصتی داشته باشد، اما تاشکند و همسایگانش علاقه مند به ساختن، نه مسدود کردن هستند، و اگر کمک واشنگتن تلاشی برای متوقف کردن اقتصاد اوراسیا باشد، مشکوک خواهند بود. ادغام.

جمهوری‌ها می‌دانند که برای شکوفایی نیاز به اقدام مشترک و مجموعه‌های متنوع سیاسی و اقتصادی دارند، یعنی روابط سازنده با چین، روسیه، ایران، ترکیه، و آمریکا و اروپا، و رقابت بین قدرت‌های بزرگ به معنای انتخاب‌های بیشتر برای آنهاست.

آنها علاقه ای به سیاست های حاصل جمع صفر به نفع واشنگتن و بروکسل دوردست ندارند و نمی توانند اقدامات طردکننده را که اغماض کشورهای ثروتمند است، تحمل کنند، آنها با تهران، کابل، پکن و مسکو همسایه های همیشه هستند.

در حالی که ایالات متحده از جنگ در عراق و افغانستان، الحاق کریمه به دنبال کودتای 2014 در کیف، و جنگ ناتو و روسیه در اوکراین، جنگ‌های فرهنگی داخلی آن و مشاجره‌های بی‌پایان بر سر بودجه ملی حواسش پرت شده بود، رهبران مرکز مرکزی آسیا بر رشد اقتصادی متمرکز شده است.

آنها چاره ای ندارند: جمعیت ازبکستان تا سال 2040 به 50 میلیون نفر خواهد رسید و 60 درصد ازبک ها زیر 30 سال سن دارند.

انتظار می رود جمعیت این منطقه تا سال 2050 به 95 میلیون نفر افزایش یابد، جوانان زندگی در اتحاد جماهیر شوروی را به یاد نمی آورند و مانند همسالان خود در بقیه آسیا انتظارات مشابهی دارند: جامعه ای باثبات، ایمن و رشد اقتصادی و فرصت های کاری مناسب.

مالکیت معنوی مجله انرژی (energymag.ir) علامت تجاری ناشر است... سایر علائم تجاری مورد استفاده در این مقاله متعلق به دارندگان علامت تجاری مربوطه می باشد، ناشر وابسته یا مرتبط با دارندگان علامت تجاری نیست و توسط دارندگان علامت تجاری حمایت، تایید یا ایجاد نشده است، مگر اینکه خلاف آن ذکر شده باشد و هیچ ادعایی از سوی ناشر نسبت به حقوق مربوط به علائم تجاری شخص ثالث وجود ندارد.